کلیه سازمان‌ها برای ارتقا جایگاه خود در بازار و پرورش نیروی کار خبره از استراتژی‌های مختلف استفاده می‌کند. این استراتژی‌ها همگی بر اساس هدف مشخص، توسعه منابع انسانی تعیین و به کارگرفته می‌شود. یک سازمان مترقی و پویا برای توسعه نیروی کار خود و پیشرفت مجموعه باید از فرآیندهای توسعه منابع انسانی کمک بگیرد. فرآیندها موضوعات و استراتژی‌های عملکردی متفاوتی دارند و می‌توانند کارایی نهایی سازمان را بهبود بخشند. در ادامه بیشتر به این مبحث می‌پردازیم؛ از این رو تا پایان با ما همراه باشید.
توسعه منابع انسانی چیست؟
در تعریف ساده و مدیریتی توسعه منابع انسانی، به هرگونه اقدامات یا فرآیندهایی که باعث یشرفت نیروها می‌شود، توسعه منابع انسانی می‌گویند. فرآیندهای توسعه مهارت‌ها، دانش، توانمندی‌ها، استراتژی‌ها و سطح عملکرد نیروی انسانی را ارتقا بخشیده و بستر را برای فعالیت بهتر ازمان فراهم می‌آورد. رایج‌ترین تعریف برای توسعه منابع انسانی شامل ایجاد فرصت‌های یادگیری، مدیریت عملکرد، برنامه‌ریزی و در نهایت پیشرفت شغلی کارمندان و سازمان است.
مهم‌ترین عامل توسعه منابع انسانی، مدیریت است. در واقع می‌توان گفت منظور از توسعه منابع انسانی، متمرکز شدن بر اصول مدیریتی و شناخت نیازهای یک سازمان برای گام برداشتن در مسیر بهبود و شکوفایی است. سازمان مدیریت محور دارای قدرت مناسبی در برابر انواع چالش‌های آموزشی و تعلیم است. با ترویج و گسترش فرهنگ توسعه در یک سازمان، نیروی انسانی اهداف خود را شناسایی کرده و به سمت آن حرکت می‌کنند.
فرآیندهای توسعه منابع انسانی
سازمانی که می‌خواهد نیروی کار متخصص و هدفمند داشته باشد، باید در تمامی حوزه‌ها منابع انسانی خود را تقویت کند. اولین و مهم‌ترین مرحله برای یادگیری و ارتقای سطح مهارت‌های منابع انسانی، ایجاد میل به یادگیری و توسعه است. این کار موجب اثربخشی آموخته‌ها و فرآیندهای توسعه منابع انسانی می‌شود. فرآیندهایی که به طور مستقیم بر بهبود عملکرد، مهارت‌ها و بهره‌وری سازمان اثر می‌گذارند، در ادامه هر یک از این فرآیندها را به طور کامل بررسی می‌کنیم.
فرآیند جذب و استخدام
اساسی‌ترین مرحله توسعه مناع انسانی از استخدام و جذب نیروی خوب آغاز می‌شود. مسئولان جذب نیرو باید با درایت و برنامه‌های متنوع تبلیغات شغلی داشته و از طریق شبکه‌های اجتماعی و همگانی برندسازی را انجام دهند. همچنین در زمان فرآیند استخدام متقاضیان، مراحل طراحی آگهی، مصاحبه، آزمون‌های ورودی، ارزیابی روان‌شناختی و شایستگی‌ها، باید به درستی طی شود.
فرآیندهای آموزش و توسعه
توسعه و گسترش آموخته‌ها تنها از طریق آموزش و تعلیم ممکن است. به همین دلیل سازمان‌های متقاضی توسعه منابع انسانی باید برنامه‌های بلندمدت و اثربخشی را برای آموزش و یادگیری نیروهای خود تدوین کنند. آموزش‌های حضوری و آنلاین، کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی، آموزش‌های درون سازمانی و … در ایجاد مهارت رهبری، مشاوره و مشارکت‌پذیری پرسنل تاثیر دارد.
اقدامات فرهنگ‌سازی و روابط
یکی از ارکان مهم فرآیند توسعه منابع انسانی می‌توان به توسعه و گسترش فرهنگ مثبت سازمانی اشاره کرد. ایجاد فرهنگ و ارتباطات داخلی غنی و موثر، روحیه کار تیمی، هماهنگی بین واحدها، افزایش رضایت شغلی و تقویت حس وفاداری از نتایج فرآیندهای فرهنگ‌سازی است.
فرآیند مدیریت عملکردی
در تمامی واحدهای مدیریت عملکرد، باید منابع انسانی واپایش شده و فعالیت‌های آن‌ها تحت نظارت باشد. هدف واحد مدیریت عملکرد، شناسایی و تعیین نقاط ضعف و قوت افراد، بازخوردگیری، برنامه‌ریزی و بهبود است. فرآیندهای توسعه منابع انسانی از طریق ارزیابی‌های دوره‌ای، جلسات بازخورد و بررسی تجربیات آسان‌تر خواهد شد.
فرآیندهای جانشین‌پروری
در کلیه سازمان‌ها، برای موقعیت‌های کلیدی و راهبردی باید افرادی را برای جانشینی شناسایی کرده و آن‌ها را تعلیم داد. این کار برای اطمینان از تداوم موفقیت‌های سازمان در تمام شرایط صورت می‌گیرد. طرح‌ریزی جانشینی یک فرآیند حیاتی برای پایداری و ماندگاری مجموعه در تغییرات و بحران‌هاست.
اقدامات پرداخت و پاداش
بودجه سازمان‌ها متناسب با اهداف و چشم‌اندازهای آن‌ها تعیین می‌شود. سیستم‌های جبران خدمات باید ضمن تشویق و نگهداری کارکنان سازمان، باید طبق برنامه‌ریزی‌ها و اصول پرداختی ارائه شوند. پرداخت حقوق، پاداش و مزایا باید انگیزش‌های مالی و غیرمالی نیروها را در پی داشته و براساس عملکرد، مهارت و موفقیت‌های فردی نیروها باشد.
فرآیند مدیریت تغییر و تحولات
این فرآیند به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد تا با استفاده از امکانات و فناوری‌های موجود، تغییرات مثبتی را پیاده‌سازی کنند. مدیریت تغییرات باید شامل استفاده از فناوری‌های روز دنیا، ساختار سازمانی، فرهنگ، فرآیندهای کاری و اتوماسیون، استراتژی‌ها و … باشد.
اقدامات خروجی و بازنشستگی
سازمان‌ها برای خروج کارکنان و بازنشستگی آن‌ها باید برنامه‌ریزی داشته باشند. برنامه‌های بازنشستگی ویژه‌ای را برای نیروهای خود درنظر گرفته و پیش از خروج از سازمان، تدابیری را اندیشیده تا جانشینان و نیروهای جدید از مهارت و تجربیات آن‌ها استفاده کنند. همچنین باید روابط کارکنان در آستانه بازنشستگی با دیگر نیروها و مدیران مدیریت شده و به ایجاد انگیزه و توان بیشتر در سایر کارکنان شود. پشتیبانی پس از بازنشستگی از دیگر اقدامات سازمان‌ها برای فرآیند توسعه منابع انسانی است.
استراتژی مدیریت توسعه نیروی انسانی
در گام اول شروع فرآیند توسعه منابع انسانی باید نیازهای کارکنان شناسایی شده و تحلیل یابد. با شناسایی مشکلات و فرصت‌ها به سادگی می‌توان برنامه‌ریزی کرده و اهداف و روش‌های دستیابی را مشخص کرد. در همان مراحل ابتدایی باید به آموزش و توسعه مهارت‌ها و دانش نیروی انسانی توجه ویژه‌ای شده و مدام به یادگیری و آموزش تشویق شود. برای دریافت نتایج بهتر، باید عملکرد سازمان و نیروها به خوبی مدیریت شود.
ارزیابی و نظارت بر عملکرد خود نیازمند استراتژی‌های خاص است. در وهله اول باید برنامه‌ها و سیاست‌گذاری‌ها را ارزیابی کرده تا بتوان اثربخشی آن را تخمین زد. سپس رویکردهای سازمان باید با اهداف و سایر رقبا مقایسه شده و نقاط ضعف و قوت تشخیص داده شود. مستندسازی و پیگیری به میزان قابل توجهی در ارزیابی درست و اصولی تاثیر می‌گذارد. برای توسعه نیروی انسانی باید فرصت‌های شغلی خوبی را ایجاد کرده و مبتنی بر یادگیری فرهنگ‌سازی کرد.
با پشتیبانی از تغییرات ایجاد شده می‌توان کارکرد بهتری را شاهد بود. ارائه پاداش و مزایای انگیزشی، در کارکنان علاقه‌مندی برای کسب بیشتر دانش و مهارت ایجاد می‌کند. بازخوردگیری مداوم از کارکنان، مشارکت دادن آن‌ها در طراحی برنامه‌های آموزشی و توسعه و تحلیل و تجزیه داده‌ها در این راستا، می‌تواند بسیار موثر باشد.
ویژگی‌های فرآیندهای توسعه منابع انسانی
فرآیندها و روش‌هایی که برای افزایش مهارت‌ها و تخصص کارکنان به کار گرفته می‌شود، باید همسو با اهداف سازمان بوده و طبق استراتژی‌های مدیریت منابع انسانی صورت بگیرد. به ارتقا شایستگی‌ها و پرورش استعدادها باید پرداخته شده و بر رشد فردی آن‌ها تمرکز شود. برنامه‌های و استراتژی‌های فرآیند توسعه منابع انسانی باید تطبیق‌پذیر بوده و قابل انعطاف در برابر تغییرات محیطی و فردی باشد. پاسخگویی درست و به موقع ب چالش‌ها و تحولات مهم‌ترین ویژگی طرح‌های توسعه است.
به جهت گسترش سازمان و ارتقا کارکنان، فرصت‌های یادگیری باید به طور مستمر و موثر به وجود آمده تا بتوانند بر رفتار و عملکرد منابع انسانی اثر بگذارند. اهداف سازمان باید مشخص بوده و میزان دستیابی به آن، به طور مستمر ارزیابی شود. ویژگی انعطاف‌پذیری کارکنان و ایجاد آمادگی در آن‌ها در شرایط بحرانی و مهارت‌های انطباق باید در دستورالعمل آموزشی و توسعه نیرو قرار بگیرد.
هماهنگی با فرهنگ سازمانی و رضایت شغلی نیروها باعث انگیزه‌بخشی به پرسنل برای ارتقا مهارت فردی می‌شود. برنامه‌ریزی برای جانشین‌پروری شرایط پایداری را در مجموعه ایجاد کرده و به مدیریت استعدادها کمک می‌کند. مدیران و مسئولان باید در برنامه‌های توسعه مشارکت فعال داشته باشند. مدیران باید شرایط استفاده از فناوری‌ها و برخورداری از سلامت و رفاه را برای کارکنان فراهم کنند. برای این کار می‌توانند از خدمات رفاهی بهره بگیرند. دیجی‌رفاهی از فعالان این حوزه است.
در نهایت هرگونه اقدام و عملی در سازمان باید به صورت دوره‌ای مدیریت شده و برنامه‌ها و متدهای به‌روز داشته باشد. مستندسازی هر فرآیند و نتایج حاصل از آن به بهبود استراتژی‌های توسعه و ارتقا منابع انسانی کمک شایانی می‌کند.
به کارگیری فرآیندهای توسعه منابع انسانی چه مزایایی دارد؟
- توسعه مهارت‌ها و توانایی‌های پرسنل به بهبود عملکرد سازمان کمک می‌کند.
- طی به کارگیری فرآیندهای توسعه منابع انسانی، بهره‌وری کارکنان نیز افزایش می‌یابد.
- شایستگی‌ها و مهارت‌های رهبری مدیران بهبود می‌یابد.
- فرصت‌های یادگیری و رشد، انگیزه کارکنان را بیشتر کرده و در آن‌ها حس رضایت ایجاد می‌کنند.
- فرآیندهای مدیریت تغییرات تسهیل می‌شود.
- جذب و نگهداری استعدادها آمار بالاتری را به خود اختصاص داده و درصد ترک شغل نزول می‌یابد.
- فرهنگ سازمانی تقویت شده و کیفیت تعاملات افزایش می‌یابد.
- توانمندی‌های مدیریت بحران، حل مسئله و تفکر انتقادی بهبود بخشیده می‌شود.
- سلامت جسم و رفاه کارکنان در سازمان توسعه می‌یابد.
جمع‌بندی
سازمان‌ها برای بهبود بهره‌وری خود و طی کردن پله‌های ترقی باید سرمایه‌گذاری بیشتر و بهتری بر نیروی انسانی خود داشته باشند. پرسنل یک ارگان تنها بخشی از سازمان هستند که قابلیت حذف نیستند. هرچه مهارت‌ها و دانش نیروی کار بیشتر و مفیدتر باشد، عملکرد و بهره‌وری سازمان هم بیشتر خواهد بود. با استفاده از فرآیند توسعه منابع انسانی می‌توان به سادگی مهارت‌ها و دستاورد‌های کارکنان را ارتقا داده و سازمان را به سمت اهداف و موفقیت‌ها هدایت کرد. از همراهی شما عزیزان تا پایان این مقاله سپاس‌گزاریم.